Η παραμονή του Αγίου Νεκταρίου στην Φθιώτιδα

Όταν ο Άγιος Νεκτάριος μετατέθηκε στη Λαμία, ενοικίασε ένα δωμάτιο στο σπίτι του υπαλλήλου Χαραλάμπους Σακκοπούλου επί της οδού Ησαΐα, στο κέντρο της πόλης, πλησίον των ιερών Ναών της Παναγίας Δεσποίνης και του Αγίου Νικολάου Μύρων, τότε Μητροπολιτικού Ναού της Λαμίας.

Κάνοντας μία παρένθεση αξίζει να αναφερθεί ότι ο Άγιος συνδέθηκε πνευματικά με την οικογένεια Σακκόπουλου. Αργότερα, μάλιστα, πήρε υπό την επίβλεψη του τον υιό της οικογένειας, τον μικρό τότε Κωστή Σακκόπουλο, ο οποίος κατέστη έμπιστος συμπαραστάτης και βοηθός στην μετέπειτα πορεία του Αγίου. Σημειωτέον ότι ο μικρός Κωνσταντίνος ακολούθησε τον Άγιο Νεκτάριο στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών, όταν, αργότερα, ο Άγιος ανέλαβε καθήκοντα Σχολάρχη. Στη συνέχεια δε τον στήριξε αποφασιστικά στο έργο του στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Αιγίνης. Έμεινε πιστός και αφοσιωμένος διά βίου στον Άγιο Νεκτάριο. Η αφοσίωσή του στον Άγιο συνεχίσθηκε ακόμη κει μετά το θάνατό του το 1948. Σύμφωνα με την επιθυμία του, τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Αίγινα, προκειμένου να βρίσκεται και μετά θάνατον κοντά στον προστάτη και αγαπημένο του πνευματικό πατέρα.

Μόλις ο Άγιος Νεκτάριος έφτασε στη Λαμία, ανέλαβε αμέσως το έργο του θείου κηρύγματος. Ήδη από την πρώτη Κυριακή του Οκτωβρίου1893 ξεκίνησε τις ομιλίες από τον άμβωνα του ιερού ναού της Ευαγγελιστρίας Λαμίας.

Η τοπική εφημερίδα «Φωνή της Φθιώτιδας» αναφέρει ότι η τοποθέτηση στο νομό Φθιώτιδας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πενταπόλεωςκ. Νεκταρίου Κεφαλά, σε θέση Ιεροκήρυκα επικροτήθηκε από όλη την κοινωνίατης Φθιωτικής γης και οφείλουμε δημόσια να αναφέρουμε και να επαινέσουμε την λαμπρή και ορθή αυτή πράξη της Αγίας και Ιεράς Συνόδου και του κυρίου επί των εκκλησιαστικών υπουργού. Και αυτό διότι είναι κάτοχος βαθειάς παιδείας και κοσμείται από πολλές αρετές. Δε γνωρίζουμε αν η Ελλάδα έχει λίγους όμοιους Ιεράρχες να επιδείξει προς τον λαό. Ο ναός της Ευαγγελιστρίας στο παρελθόν κατά τις Κυριακές ήταν γεμάτος από εκκλησιαζόμενους και η θεία λειτουργία είχε κάτι το υψηλό και το επιβλητικό. Φαίνεται πόση επιρροή μπορεί να ασκήσει σαν άριστος ιεράρχης στην χριστιανική και ηθική διάπλαση των ψυχών της Φθιωτικής εκκλησίας και όχι μόνο.

Η Επισκοπή Φθιώτιδας και Φωκίδας γεύθηκαν, λοιπόν, αμέσως τους πνευματικούς χυμούς από την δράση του νέου ιεροκήρυκα, ο οποίος, μέσα στον χειμώνα, άρχισε τις περιοδείες του στην Αταλάντη, στον Δομοκό, στην Άμφισσα, στο Γαλαξίδι και στα χωριά της Λαμίας.

Στο διάστημα αυτό εξεφώνησε πολλές ομιλίες από τις οποίες διεσώθησαν, δυστυχώς, μόνο οι εξής δύο: α)Λόγος περί εφήβων και β)Λόγος περί αυτοχειρίας. Την πρώτη ομιλία εξεφώνησε στους μαθητές του Γυμνασίου Λαμίας στις 8 Νοεμβρίου 1893 και την δεύτερη στις 20 Νοεμβρίου του ιδίου χρόνου.

Όμως, ο πόθος και ο ζήλος του για το θείο κήρυγμα και την πνευματική στήριξη των πιστών, τον έκαναν να μην υπολογίζει την σωματική κόπωση, τις αποστάσεις και το ασθενές της ανθρώπινης φύσεως. Έτσι, μετά από μια μακρά περιοδεία του στην Φωκίδα, αρρώστησε βαριά με υψηλό πυρετό και αναγκάσθηκε να μείνει πολλές ημέρες κλινήρης, διακονούμενος από την ευσεβή οικογένεια Σακκοπούλου.

Μετά τον κλονισμό της υγείας του, κλονισμός ο οποίος καθιστούσε την παραμονή του στην Φθιώτιδα προβληματική, με πρόταση πάλι του Μητροπολίτου Αθηνών Γερμανού και του πρώην υπουργού Αθανασίου Ευταξία, ανέλαβε διευθυντής της περιώνυμης Ριζαρείου Σχολής. Έτσι, την 7η Μαρτίου 1894, ανεχώρησε για Πειραιά με το πλοίο της γραμμής. Προ της αναχώρησής του εξεφώνησε έναν συγκινητικό αποχαιρετιστήριο λόγο, ενώ ο φθιωτικός λαός τον προέπεμψε πανδήμως ως το λιμάνι της Στυλίδος, από όπου θα έπαιρνε το πλοίο της γραμμής για τον Πειραιά.

Τελικά στη Λαμία ο Άγιος έμεινε μόνο έξι μήνες: από τον Οκτώβριο του 1893 έως τον Μάρτιο του 1894. Ο λαός της Φθιώτιδας έχασε ένα σημαντικό ιεράρχη, ευλογημένο από τον Θεό, ικανότατο στο θείο κήρυγμα, εφ’ όσον η σοβαρή ασθένεια τον ανάγκασε να αποχωρήσει από τον ευλογημένο τόπο της Φθιώτιδας, προκειμένου να υπηρετήσει την Εκκλησία και τον λαό του Θεού από άλλο μετερίζι.

Η προσφορά του Αγίου Νεκταρίου στην Φθιώτιδα

Κατά την διάρκεια της ποιμαντορίας του Αγίου Νεκταρίου στην τότε Ιερά Αρχιεπισκοπή Φθιώτιδος, ο λαός του Θεού που αξιώθηκε να συναντήσει και να γαλουχηθεί πνευματικά από τον Άγιο αναδεικνύεται, θα λέγαμε, ευνοημένος από την θεία πρόνοια. Η ευλογία των φωτισμένων λόγων του Αγίου χαρίσθηκε απλόχερα σε  ανθρώπους που έστω και λίγο θέλησαν και προσπάθησαν να ακούσουν και να ενστερνισθούν το κήρυγμα του Αγίου.

Η μετάθεση του Μητροπολίτη Πενταπόλεως από την γειτονική Εύβοια στο νομό Φθιώτιδας προκαλεί μεγάλη χαρά στο τότε ποίμνιό της. Ο λαός της φθιωτικής γης θα γευόταν τον πλούτο των θείων χαρισμάτων του και την γλυκύτητα της θεολογίας του. Η λαμπρή απόφαση, λοιπόν, της Ιεράς Συνόδου για τη μετάθεση του επικροτείται από όλους εκείνους οι οποίοι θα έχουν, έτσι, την ευλογία να ακούσουν τα λόγια του Αγίου. Τα σπάνια χαρίσματα και οι πολλές αρετές που κοσμούσαν τον νέο ιεροκήρυκα, τον έκαναν ξεχωριστό, χωρίς κανείς να γνωρίζει πολλούς άλλους παρόμοιους ιεράρχες, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο. Ο Άγιος λοιπόν ανέλαβε τον ρόλο της διάπλασης των ψυχών του λαού του Θεού χριστιανικά και ηθικά.

Τα πνευματικά αποτελέσματα της δράσης του νέου ιεροκήρυκα φάνηκαν πολύ σύντομα στην γη της Φθιώτιδας. Πόσο δυνατό το συναίσθημα να υπάρξει κάποτε κάποιος άνθρωπος που θα ποιμάνει τον λαό και θα κάνει κάποιον, έστω και έναν των μικρών τούτων, να πιστέψει, να συγκινηθεί και να καταλάβει το μεγαλείο και την ζωντάνια της πίστης μας! Προφανώς, αυτή την γενική συγκίνηση από το φωτισμένο κήρυγμα του Αγίου και την ευρεία αποδοχή του από τον πιστό λαό του Θεού, φανερώνει η αμέριστη βοήθεια και συμπαράσταση στο έργο του από τον εμπορικό σύλλογο Λαμιέων, ο οποίος ανέλαβε την έκδοση και την δωρεάν διανομή του βιβλίου του "Περί επιμελείας της ψυχής". Αυτός υπήρξε ο Άγιος Νεκτάριος για τη Φθιώτιδα, αυτή υπήρξε η προσφορά του, αυτή υπήρξε η αποδοχή του από τον λαό της.

Με την είδηση της αναχώρησής του από την Φθιώτιδα, κύματα συγκινητικών μηνυμάτων και ευχαριστιών προς το πρόσωπο του έφθασαν για τα όσα πρόσφερε, κατά την ολιγόμηνη παραμονή και δράση του στην φθιωτική γη. Κατάλαβαν οι Λαμιώτες πως ο Επίσκοπος αυτός ήταν μία όαση στην άνυδρη έρημο στην οποία ταλαιπωρείται περιφερόμενος ο άνθρωπος μετά την έξωση από τον Παράδεισο. Αναζωπύρωσε το θρησκευτικό συναίσθημά τους, έδωσε φωτισμένες συμβουλές, φάνηκε άξιος του σεβασμού κάθε πιστού, αφού δίδασκε με την παρουσία του και τη συμπεριφορά του την ταπεινότητα και την καλοσύνη. Τα αποτελέσματα του κηρύγματος του φάνηκαν με τα χρόνια, αφού, πολλά έτη μετά, Φθιωτείς κράτησαν ισχυρούς πνευματικούς δεσμούς με τον Άγιο. Πάρα πολλοί μαθητές από την Φθιώτιδα εγγράφηκαν στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Προφανώς οι γονείς είχαν απόλυτη εμπιστοσύνη στον Άγιο ο οποίος την διηύθυνε. Ανυψώθηκε το γόητρο της εκκλησίας και το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού αναζωπυρώθηκε.

Επικύρωση της αγιαστικής πορείας του Αγίου στην Φθιώτιδα και του σεβασμού που έδειξαν οι Φθιωτείς  προς το πρόσωπό του, αποτελεί η συμπερίληψή του στους Φθιωτείς Αγίους, η αναφορά στον Άγιο των τροπαρίων της εβδόμης και της  ενάτης ωδής του κανόνα της ασματικής ακολουθίας των Φθιωτών Αγίων και, ασφαλώς, η αφιέρωση δύο ναών στον Άγιο Νεκτάριο μέσα στην πόλη της Λαμίας.

Η πορεία του Άγιου Νεκταρίου από την Εύβοια στη Φθιωτική γη

Ξεκινώντας την παρουσίαση της εργασίας μας «Τα βήματα του Αγίου Νεκταρίου στη Φθιωτική γη», θα αναφερθούμε στην ευλογημένη πορεία την οποία ακολούθησε ο Άγιος από την Εύβοια στη Φθιώτιδα. Η αρχιερατική του πορεία, αφότου ήλθε στην Ελλάδα, ξεκινάει από την Εύβοια ως Ιεροκήρυκα το έτος 1893. Εκεί διακονεί τις πνευματικές ανάγκες του λαού και δέχεται από αρκετούς την εγκάρδια αγάπη τους. Ήδη από το προηγούμενο έτος έχει αναπληρώσει το επισκοπικό κενό που υπήρχε, ύστερα από την κοίμηση του Επισκόπου Χαλκίδος Χριστοφόρου, τον οποίο ο Άγιος εκήδευσε και εκφώνησε συγκινητικότατο επικήδειο λόγο. Επιπλέον, μέσα από τοπικές εφημερίδες γίνεται γνωστή η δράση του Αγίου και η αποδοχή των λόγων του από το λαό.

Ωστόσο, η Γενική Εκκλησιαστική Επιτροπή Χαλκίδος δε συμπαθούσε το έργο του Αγίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, ενώ το έργο του βρισκόταν σε εξέλιξη, το Μάρτιο του 1892 στην Εύβοια να έρθει απροσδόκητα σαν κεραυνός η μετάθεσή του στη Λακωνία. Όταν αυτό έγινε γνωστό στην περιοχή ξεσηκώθηκε θύελλα αντιδράσεων. Αφού ακολούθησαν δύο αποτυχημένες προσπάθειες απομάκρυνσης του Αγίου από την κυβέρνηση, η επιτροπή έστειλε αναφορά στην Ιερά Σύνοδο στην οποία μεταξύ άλλων έλεγε: «ο εν λόγω ιεροκήρυξ ιερουργεί άνευ αδείας της εκκλησιαστικής αρχής και ότι ουκ ολίγα έγειρεν σκάνδαλα ενεργών πολυτρόπως να αποκατασταθεί ως τακτικός αρχιερεύς Χαλκίδος». Ο Άγιος πικραμένος, υπέβαλε την παραίτησή του δίχως αυτή να γίνει δεκτή.

Εν τω μεταξύ με τη συνεργασία του Μητροπολίτου Αθηνών, Γερμανού Καλιγά και του Υπουργού επί των Εκκλησιαστικών, Αθανασίου Ευταξία, βουλευτού Φθιώτιδος, μεθοδεύτηκε η μετάθεσή του στο νομό Φθιωτιδοφωκίδος, του οποίου οι Επισκοπές είχαν μεγάλη ανάγκη πνευματικής υποστηρίξεως.

Έτσι στις 17 Αυγούστου 1893, εν ονόματι του Βασιλέως Γεωργίου Α΄, υπογράφει το διορισμό του Αγίου, ο Αντιβασιλεύς Κωνσταντίνος και ο Υπουργός Αθανάσιος Ευταξίας, αφού όμως πρώτα εκδόθηκε το έγγραφο της Ιεράς Συνόδου προς το Υπουργείο και αναφέρει ότι «χάριν πνευματικών λόγων, η Σύνοδος προτείνει προς το Υπουργείο την μετάθεσιν του Ιεροκήρυκος του νομού Ευβοίας Σεβασμιωτάτου, πρώην Πενταπόλεως, Νεκταρίου, εις τον νομόν Φθιώτιδος, στερουμένου τοιούτου και παρακαλεί αυτό, όπως ευαρεστούμενον ενεργήση την προκείμενην μετάθεσιν».

Ο Άγιος Νεκτάριος αναχωρεί πια από τη Χαλκίδα για τη Λαμία στη νέα του θέση στις 30 Σεπτεμβρίου, λίγο πριν την ενθρόνιση του νέου Επισκόπου Χαλκίδος, Ευγενίου. Έτσι, οι φθόνοι και οι δολοπλοκίες έδιωξαν, τελικά, τον Άγιο από την Εύβοια για να τον κερδίσει εν τέλει η Φθιώτιδα και να γευθεί τον πλούτο των θείων χαρισμάτων του και την γλυκύτητα της Θεολογίας του.

Ως Ιεροκήρυκας Φθιωτιδοφωκίδος άφησε ανεξίτηλα ίχνη της πατερικής του βιοτής και δικαίως κατατάσσεται μεταξύ του παντίμου χορού των Φθιωτών Αγίων.